معایب و پیامدهای آتش زدن مزارع وارائه پیشنهادات وراهکارهای موثر

آغاز فصل برداشت محصولات کشاورزی به ویژه گندم و جو، عده ای از کشاورزان براساس یک باور غلط و بدون پایه علمی، اقدام به آتش زدن بقایای گیاهی می کنند. این باور غلط می تواند خسارت های جبران ناپذیر زیادی را برای منابع خاکی به دنبال داشته باشد تا جایی که فقر خاک را تشدید کرده و در نهایت موجب از بین رفتن حاصلخیزی خاک و البته بروز مشکلات اقتصادی و معیشتی متعدد می شود.

عمده خسارت هایی که توسط سوزاندن مزارع ایجاد می شود، به خود کشاورزان باز می گردد. زیرا خاک حاصلخیز منطقه را می سوزانند و با این کار در ابتدا به مواد آلی خاک  آسیب زده و سپس باعث کاهش حاصلخیزی خاک می شود.

کاهش مواد آلی و حاصلخیزی، کشاورز را مجبور می کند از کودهای طبیعی یا شیمیایی اضافه تر برای تقویت خاک استفاده کند و همین امر هزینه ای اضافی بر دوش وی می گذارد.

بنابراین چگونه می‌توان از خاک سوخته، عملکرد مطلوب، بهره وری بالای آب، پایداری در تولید محصولات از جمله استراتژیک‌ها و …. را انتظار داشت؟!

باید در این مقطع حساس هر کدام از ما یک رسانه باشیم، معایب و پیامدهای ناگوار این اقدام نادرست را به همه کشاورزان اطلاع رسانی کنیم تا حفظ منابع خدادادی آب و خاک بخوبی انجام شود. با این کار نسل‌های آینده را از این موهبت پروردگار برخوردار کرده و ضمن سرفرازی مرز و بوم خود، توانسته‌ایم در راستای توسعه پایدار قدمی موثر برداریم.

فواید آتش نزدن کاه وکلش

افزایش مواد آلی خاک و در نتیجه حاصلخیزی خاک

افزایش مقاومت گیاه نسبت به تنشهای محیطی و آفات و بیماریها

استفاده و  غنی سازی با کود اوره برای مصرف دامها

کاهش نیاز به علوفه سایر استانها

بسته بندی و فروش بعنوان منبع درآمد ، تولید کمپوست و ورمی کمپوست

استفاده در کارگاههای تولید قارچ خوراکی استفاده در کارخانجات صنایع چوب و ظروف یکبار مصرف فرآوری و تبدیل آن به بیش از ۲۰ نوع محصول مختلف

راهکارها وپیشنهادات: سیستم های خاک ورزی حفاظتی: به نظر میرسد احیاء فن آوری و مدیریت بقایای گیاهی بعنوان یکی از راهکارهای مهم در جهت حفظ پایداری اکولوژیک مزارع ضروری باشد . از جمله فن آوری های موفق میتوان به سیستم های خاک ورزی حفاظتی اشاره نمود . در این خاکورزیها بقایای گیاهی در سطح خاک باقی مانده یا مقادیری از آن در خاک دفن می گردد.

ارایه دادن اطلاعات با برگزاری کارگاه های ترویجی: آشنا کردن کشاورزان با اثرات مخرب این عمل، آموزش روشهای صحیح مدیریت آفات و علفهای هرز به زارعان و آشنا کردن آنها با سایر روشهای مدیریتی بقایا نظیر مالچ، کلش و شخم زدن بقایا، گامهای موثری در جهت کاهش عملیات سوزاندن بقایا برداشت.

ایجاد انگیزه مثبت برای کشاورزان و ایجاد تقاضای موثر در بازار مصرف: هر کشاورزی وقتی بفهمد که برای ضایعات او مشتری وجود دارد هیچگاه آنرا آتش نمی زند.

فرهنگ‌سازی: هیچ تغییر و پیشرفتی در هیچ کجای دنیای بدون ایجاد بستر مناسب و فرهنگ سازی به وجود نیامده است این مورد هم مستثنی نیست.

برخورد قانونی با متخلفین: با کمک دستگاه قضایی، جهاد کشاورزی،محیط زیست ، بخشداران، شورای اسلامی و دهیاران برای جلوگیری از سوزاندن کاه و کلش در صورت مشاهده سوزاندن کاه و کلش پس از برداشت ، فرد متخلف باید به مراجع قضایی معرفی شود تا بر اساس قانون با آنها برخورد شود.

آتش زدن کاه و کلش توسط کشاورزان طبق ماده ۶۸۸ قانون مجازات اسلامی تعزیرات، تهدید علیه بهداشت عمومی بوده ، جرم محسوب می‌شود و متخلفان به سه ماه حبس و جریمه نقدی محکوم می‌شوند.

ارائه امکانات برای بسته‌بندی کاه و کلش: حمایت از پروژه های تبدیلی مانند کارخانه های تولید کاغذ از کاه و همچنین تولید سوخت از بقایای کشاورزی را می توان از راهکارهای تاثیرگذار در جلوگیری از سوزاندن کاه و کلش قلمداد کرد.

تشکیل یک تعاونی یا یک نهاد خاص با همکاری تشکل‌هایی چون اتحادیه دامداران، انجمن حمایت از کشاورزان و صنایع درگیر همانند صنایع سلولزی با هدایت و حمایت مالی دولت باید صورت گیرد . کمک مالی دولت به این تعاونی یا نهاد می‌تواند از محل صرفه جویی در یارانه مربوط به خرید علوفه صورت بگیرد که کاملا اقتصادی بوده و در راستای منافع کشور است.

فراوری کاه و کلش: هم‌اکنون در سه کارخانه بزرگ در استان‌های گیلان، مازندران و خوزستان هر سال ۱۲۵‌هزار تن خمیر کاغذ از درخت و کاغذهای باطله تولید می‌شود در حالی که با بهره‌گیری از ۳۰‌درصد کاه تولیدی کشور، می‌توان ۶۰۰‌هزار تن خمیر کاغذ تولید کرد.

جا دارد که مسئولان جهاد کشاورزی در کنار ارائه آموزش‌های لازم برای جلوگیری از آتش زدن بقایای گیاهی، زمینه ارائه امکانات را فراهم کنند وبا ایجادتعاونی های ویژه این محصولات از دود شدن این سرمایه ها جلوگیری کنند.